Brześć nad Bugiem (Брэст)

Założony w XIX wieku, znajduje się przy ul. Puszkińskiej. Obecnie nieczynny.

Zlokalizowana w północno zachodnim narożniku cmentarza. Składa się z czterech rzędów grobów, na których leżą betonowe tabliczki pulpitowe. W rogu kwatery ustawiono betonowy pomnik, na którym umieszczono metalowego orła wojskowego i napis:

"POLEGŁYM CZEŚĆ • 1918-1920".

Fot. Mariusz Proskień

Fot. Mariusz Proskień

Zlokalizowana w środkowej części cmentarza. Ustawiono na niej granitowy pomnik zwieńczony krzyżem z rur metalowych. Na pomniku wyryty napis:

"DOWÓDCA WOJSK PARTYZANCKICH • Ś. † P. • KAPITAN • WŁADYSŁAW • STECKIEWICZ • PADŁ OD KULI WROGA PRZY • ZDOBYCIU BRZEŚCIA • N/BUGIEM W DNIU • 9 LUTEGO 1919 R. • ŻYŁ LAT 29 •• CZEŚĆ JEGO • BOHATERSKIM PROCHOM".

W nocy z 8 na 9 lutego oddziały dywizji podlaskiej gen. A. Listowskiego wkroczyły do Brześcia n/Bugiem. Od wschodu nacierał oddział majora Dąbrowskiego. W mieście znajdowali się jeszcze Niemcy, którzy podpalili magazyny wojskowe. Doszło do sześciogodzinnych walk. Wzięto do niewoli 40 jeńców, zdobyto 3 ckm, dużo karabinów, 3 samochody, 3 działa, konie i wozy, a także tabor kolejowy i magazyny. Podczas walk poległ kpt. Władysław Steckiewicz, który na czele patrolu pierwszy wkroczył do miasta. Jedna z ulic Brześcia n/Bugiem otrzymała nazwę „ul. kpt. Steckiewicza” (obecnie „Komsomolskaja”)

Źródła:

• Stanisław Aleksandrowicz, Zarys historii wojennej 13-go pułku ułanów wileńskich (1929)
• Komisja pułkowa, Zarys historii wojennej 76-go lidzkiego pułku piechoty (1930)

Fot. Mariusz Proskień

Fot. Mariusz Proskień

Na popękanej metalowej płycie znajduje się napis:

"Ś. † P. • JAN USZYCKI • ZGINĄŁ W BITWIE POD KLEWANIEM • 20 WRZEŚNIA 1920 R. • KAPRAL IV SZWADRONU II PUŁKU • UŁANÓW GROCHOWSKICH • IM. JENERAŁA DWERNICKIEGO • STUDENT LEŚNEGO WYDZIAŁU • SZKOŁY GŁÓWNEJ W WARSZAWIE • ŻYŁ LAT 21 •• ZGASŁEŚ TAK CICHO JAK KWIAT ŚCIĘTY KOSĄ • KRWIĄ WŁASNĄ ZNACZĄC GRANICE TEJ ZIEMI - • CHOĆ CZYNY TWOJE CHLUBĘ NAM PRZYNOSZĄ • MOGIŁĘ ROSIM ŁZAMI BOLESNEMI •• CIĘŻKO SIĘ ZGODZIĆ Z WYROKAMI BOGA • CO SIĘ KOCHAŁO W ZIMNYM ZAMKNĄĆ GROBIE • NAD WYRAZ SMUTNA DALSZA ŻYCIA DROGA • KRZEPI NAS TYLKO WSPOMNIENIE O TOBIE".

Fot. Mariusz Proskień

Bozik Józef, szer., 2 krak.baon.et. 2 k.   † 15.09.1919
Gołos Jakub, szer., 24 pp   † 16.01.1920
Hildenbrandt Władysław, szer.   † 19.??.1920
Olejnica Kazimierz, strz., białostocki pp   † 17.02.1920
Podeświcki Feliks, szer., 13 pp   † 01.01.1920, poc.szp. 12
Romańczuk Konstanty, szer., 15 pp   † 15.02.1920

Steckiewicz Władysław, kpt., oddział mjr Dąbrowskiego, pl. 09.02.1919
Uszycki Jan, kpr., 2. p.uł., zm.r. 20.09.1920

Znajduje się przy ulicach Timiriaziewa i Kombatanckoj. Założony na planie prostokąta, ogrodzony siatką. Składa się z czterech kwater. Na terenie cmentarza znajduje się 356 mogił, na których stoją betonowe krzyże lub stele z wypukłymi krzyżami. W punkcie centralnym cmentarza, na kopcu ziemnym, ustawiono wysoki metalowy krzyż. Przed kopcem umieszczono trzy tablice z napisami:

”CMENTARZ • WOJENNY • ŻOŁNIERZY • POLSKICH • 1920 ROK”.

"ТУТ СПАЧЫВАЮТ • БЕЛАРУСКІЯ ЖАЎНЕРЫ • ВОЙСКА ГЕНЕРАЛА • С.БУЛАК-БАЛАХОВІЧА”.¹⁾

”ЯНЫ ІШЛІ • ПАМІРАЦЬ • ЗА ВОЛЮ • БАЦКАЎШЧЫНЫ".²⁾

Na cmentarzu spoczywają żołnierze Wojska Polskiego i sprzymierzonej armii gen. Stanisława Bułak-Bałachowicza. W dniach 30.07.-02.08.1920 r. Brześcia broniła Grupa Poleska gen. W. Sikorskiego. Walki z sowiecką 16 Armią zakończyły się ewakuacją twierdzy. Straty polskie wyniosły kilkuset poległych, rannych i jeńców.

Fot. Anna Paniszewa

Fot. Mariusz Proskień

Bałdyga Stanisław, szer., grup.inżyn. Arm.Pol.   † 12.01.1921
Jarosławcew Jan, żołn., grup. gen. Bałach.   † 1920
Krajna Nikodem, sierż., 3 k. 61 pp, zm.r. 01.10.1920
Michiński Wincenty, żołn., 31 k.kol.   † 21.12.1920
Semeniuk Stanisław, szer., 34 pp k.techn.   † 29.01.1920
Zawadzki Stanisław, szer., 145 p.strz.   † 1920?