Kobryń (Кобрин)

Pozostałości kwatery wojskowej na nieczynnym cmentarzu katolickim zlokalizowanym przy ul. Pierwomajskiej, w południowo-wschodniej części miasta. Teren najstarszego cmentarza w Kobryniu przylega do cerkwi. Z kwatery wojskowej zachowały się jedynie dwa betonowe nagrobki żołnierzy 1 pułku szwoleżerów. W zachodniej części cmentarza znajduje się marmurowa płyta na grobie szeregowca 36 pp L.A.

Na terenie przycerkiewnym znajduje się kwatera żołnierzy WP poległych w walkach pod Berezą w dniach 15-17 września 1920 r. Jest ona odgrodzona od cmentarza płotem z siatki metalowej. W kwaterze znajdują się 42 betonowe płyty, a w punkcie centralnym ustawiono obelisk z tablicą inskrypcyjną:

"BOHATEROM • OBROŃCOM KRESÓW • POLEGŁYM W WALCE • POD BEREZĄ • DNIA 15-16-17 IX 1920 • MRP 1925".

Obok kwatery żołnierzy WP znajdują się trzy groby oficerów 83 pułku piechoty, który stacjonował w Kobryniu.

Źródła:

• Anna Lewkowska, Jacek Lewkowski, Wojciech Walczak "Zabytkowe cmentarze na Kresach Wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej. Województwo poleskie na obszarze Republiki Białoruś" (2000).
• Mariusz Proskień, Kobryń. Kwatera 1920 r. [w:] youtube.com, dostęp 2012-12-20

Fot. Виктор Логвинович Памятные места в Кобрине

Fot. Mariusz Proskień

Fot. Mariusz Proskień, Jerzy Rajecki

Fot. Vladimir Bogdanov Globus Belarusi

Jurgin Józef, szer., 2 komp. 36 pp, zg. śm. trag. na posterunku 18.06.1919

Polegli pod Moroczną:
Lalka Stefan, st.szwol., 4 szw. 1 p.szwol., pl. 03.06.[03.]1919
Melcer Rudolf, plut., 4 szw. 1 p.szwol., pl. 03.06.[03.]1919

Polegli pod Berezą:
Adamczewski Stanisław, kpr., 56 pp wlkp., pl. 16.09.1920
Kachnia [Kochnia] Jan, szer., 56 pp wlkp., pl. 16.09.1920
Kalinowski Adam, szer., 56 pp wlkp., pl. 17.09.1920
Kamyszek Stanisław, sierż., 56 pp wlkp., pl. 17.09.1920
Pilc Stanisław [Stefan], szer., 56 pp wlkp., pl. 17.09.1920
Rogalski [Rogulski] Stanisław, szer., 56 pp wlkp., pl. 17.09.1920
Staga Franciszek, szer., 56 pp wlkp., pl. 17.09.1920
Wolak Stanisław, szer., 56 pp wlkp., pl. 16.09.1920
Zawadzki Kazimierz, szer., 56 pp wlkp. [2 p.strz.wlkp.], pl. 16.09.1920

Dane pochowanych (imię i nazwisko, stopień wojskowy, przydział służbowy, przyczyna i data zgonu) zostały zweryfikowane i uzupełnione w oparciu o książkę "Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918-1920" (1934). W nawiasach kwadratowych podane są dane spisane z nagrobków.

Znajduje się na terenie cmentarza przykościelnego przed kościołem parafialnym w Kobryniu. Kwaterę urządziło Ministerstwo Robót Publicznych w latach 1924-1925.

W 1962 r. władze Białoruskiej SRR nakazały zamknięcie kościoła, a pomnik i betonowe krzyże z żołnierskich mogił zepchnięto spychaczami do przykościelnego stawu. Zdewastowaną świątynię wierni odzyskali dopiero w 1989 r. W roku 2000, staraniem ks. Krzysztofa Gołębiewskiego, proboszcza miejscowej parafii, rozpoczęto rekonstrukcję kwatery wojennej. Odnaleziono fragmenty 29 betonowych krzyży, które po konserwacji, wmurowano w ścianę cmentarza. Ponowne otwarcie i poświęcenie kwatery odbyło się w maju 2002 r.

Kobryń został zajęty dn. 10.03.1919 przez 4 pułk ułanów. Dn. 30.07.1920 r., pod Ogrodnikami w rejonie Kobrynia, walczyły 63 i 66 pp. We wrześniu 1920 r. walki oddziałów 4 armii polskiej z oddziałami 16 i 4 armii sowieckich. W nocy z 11 na 12 września żołnierze 57 pp wlkp. zajęli Kobryń. W dniach 16 i 17.09.1920 r. na przedpolach miasta toczyły się zacięte walki, w których 14 i 16 dywizje wielkopolskie straciły ok. 500 zabitych i rannych. Śmiertelną ranę odniósł podpułkownik Arnold Szylling, dowódca 57 pp (dawny 3 p.strz. wielkopolskich).

Źródła:

• Ewa Ziółkowska "Żołnierskie mogiły w Kobryniu” [w:] "Mówią Wieki" nr 9/2003
• Janusz Odziemkowski "Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919-1920" (2004)
• Mariusz Proskień, Kobryń. Kwatery 1920 i 1939. [w:] youtube.com, dostęp 2012-12-20

Fot. Mariusz Proskień

Fot. Vladimir Bogdanov Globus Belarusi

Szylling Arnold, ppłk, dowódca 57 pp wlkp., zmarł z ran w Kobryniu 17.09.1920 (pochowany w Warszawie)

Baltes Marian, szer., 57 pp wlkp., pl. 16.09.1920
Brzeski Franciszek [?rzeski Fr.], szer., 66 pp, zm.r. 23.09.1920, szp. pol. 108
Dziamski Andrzej, kpr., 57 pp wlkp., pl. 11.07.1920
Gałczyński Walerian, szer., 57 pp wlkp., pl. 16.09.1920
Górczak Kazimierz, szer., 57 pp wlkp., pl. 16.09.1920
Kaczmarek Franciszek, st.szer., 57 pp wlkp., pl. 16.09.1920
Kęszyński [Kierzyński] Franciszek, kpr., 57 pp wlkp., pl. 16.09.1920
Kierszka Wiktor, st.szer., 66 pp, pl. 15.09.1920
Kłosowski Walerian [M.], szer., 65 pp, zm.r. 23.09.1920, szp.pol.
Knop [Knapf] Michał, szer., 66 pp, † 24.09.1920
Kowalczyk Stanisław, szer., 63 pp, zm.r. 24.09.1920
Matela Walenty, szer., 63 pp, 16.09.1920
Mikołajczak Andrzej, st.szer., 57 pp wlkp., pl. 16.09.1920
Rynowerski I., szer., 66 pp, † 15.09.1920
Skrzypczak Michał(?), szer., 57 pp wlkp., pl. 16.09.1920
Sołtys? Władysław [???s Wład.], szer., 57 pp wlkp., pl. 12.09.1920
Stefaniak Antoni [???paniak Ant.], szer., 66 pp, zm.r. 17.09.1920
Trzaskowski J., szer., kol. tab. 1 38, † 23.09.1920
Wacherczyk A., 65 pp, † 1920
Wagiewicz St., szer., 63 pp, † 1920
Wyszałkowski Hubert [Woszołkowski H.], szer., 57 pp wlkp., pl. 14.09.1920
Zieliński Józef, szer., 63 pp, zm. r. 17.09.1920, szp. pol. 109
Żymiński Józef, podchorąży, 63 pp, pl. 16.09.1920
???wicz Stan., 63 pp
???miert M., szer., 63 pp

Dane pochowanych (imię i nazwisko, stopień wojskowy, przydział służbowy, przyczyna i data zgonu) zostały zweryfikowane i uzupełnione w oparciu o książkę "Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918-1920" (1934). W nawiasach kwadratowych podane są dane spisane z nagrobków.