Nowy Świerzeń (Новы Сьвежань)

Zlokalizowany na północno-zachodniej części wzgórza, koło starego cmentarza katolickiego. Według źródeł białoruskich stało tu ok. 300 krzyży, które w 1941 roku zniszczyli Niemcy podczas budowy magazynów wojskowych. Krzyże przewracano czołgami. Po wojnie cmentarza nie odbudowywano. W 2006 roku mieszkańcy miejscowości Nowy Świerzeń (m.in. białoruscy kombatanci) uporządkowali teren i ustawili znalezione betonowe krzyże (ok. 93). Na dole zachowanych krzyży znajdują się numery porządkowe od 4 do 110 oraz litery D.R.P. Odbudowano także pomnik, na którym wykuto orła bez korony i napis:

”Większej nad • tę miłości • żaden nie ma • aby kto życie • swe dał za • przyjacioły swoje •• 1920”

Większość spoczywających tu żołnierzy służyła w pułkach 14 Dywizji Piechoty (55, 57 i 58), która na początku października 1920 r. walczyła w tym rejonie. Wielu poległo w walkach pod Kojdanowem w dniach 10-12 października 1920 r.

Zachowały sie także dwa groby żołnierzy Batalionów Celnych, które ochraniały wschodnią granicę RP w latach 1921-1922.

Źródła:

• „Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918-1920” (1934)
• Mariusz Proskień, Nowy Świerzeń. Polski cmentarz wojenny 1920 r. [w:] youtube.com, dostęp 2012-12-20

Fot. Mariusz Proskień

Fot. Mariusz Proskień

Bogaczyk Franciszek, szer., 58/4 pp, zm.r. 17.10.1920
Brakoniew Konstanty [K], szer., 10 k. 58 pp, zm. r. 15.10.1920 (24)
Chlebiński, żołnierz polski (68)
Cichocki Kazimierz [Ciechocki K.], st.szer., s.tel. o.tel. 58 pp, pol. 11.10.1920 (87)
Cyranowski Walenty [Cyrunowski], szer., 11 k 61 pp, pol 15.10.1920 (25)
Głowiński Franciszek, plut.[szer.], 58/4 pp   † 11.11.1920 (64)
Golonka [Gołówka] Józef, szer., 4 k. 57 pp, pol. 12.10.1920 (86)
Helin, żołnierz polski (30)
Iwański, żołn. WP (15)
Jankowski Józef, szer., 3 k 55 pp [1 p.strz.WP], pol. 12.10.1920 (103)
Jaśkowiak Tadeusz, szer., 4 k 57 pp, pol 12.10.1920 (4)
Jegerski Stanisław, strz., 3 k 56[30] pp, pol. 14.10.1920 (22)
Jędrkowiak [Jedrowski] Jan, sap., 1 k 14 b.sap., pol. 14.10.1920 (41)
Kaczmarek [Karczmarek] Stanisław, szer., 58 pp, pol. 12.10.1920 (73)
Kokoszka Jan, szer., 55 pp [1 p.strz.], pol. 12.10.1920 (97)
Kobak Jan, szer., 9 k 56 pp  † 15.10.1920 (106)
Kowalski Teofil, kpr., 1 k 57/5? pp  † 13.10.1920 (69)
Kryniczak Stanisław, 12 k 57 pp (43)
Kujawa Antoni, szer., 3 k 57 pp, pol. 13.10.1920 (34)
Liegner [Legier] Konstanty, szer.  † 20.10.1920
Liwowski Franciszek, szer., 4 k 57 pp, pol. 12.10.1920
Milczarek Piotr, szer., 3 k 58 pp, pol. 10.10.1920 (44)
Mroziński [Mrasiński] Józef, szer., 8 k 55 pp[1 p], pol. 13.10.1920
Napierała [Napicza??] Józef, strz., 2 kkm 57 pp, pol. 13.10.1920 (76)
Nowak [Nowiak] Franciszek, strz. 11 k 55 [1 p.strz.], pol. 12.10.1920
Piatałkowski S., strz., 8 k 1 p.strz.wlkp.  † 10.10.1920 (36)
Pluta Stanisław, szer., K.T. 58[54] pp, pol. 11.10.1920 (62)
Przybyszewski [Przybylewski] Franciszek, szer., 55 pp, pol. 12.10.1920 (23)
Ratajski Jan, kpr., 8 k 57 pp, zm.r. 18.10.1920, szpit. polowy 702 (26)
Sankowski, żołnierz polski (16)
Seciski, szer., 55 pp (85)
Siciński Konstanty [K.], szer., sztab 14 DP [O.Szt. Bryg.]  † 18.10.1920 (45)
Słomian [Słowiak] Stanisław, strz., pol. 11.10.1920 (61)
Soćko Piotr, szer., 55 pp [1 p.strz.], pol. 12.10.1920 (84)
Sokołowski Cezary, szer., 3 k 58/4 pp, pol. 11.10.1920 (83)
Szostek [Szostak] Józef, strz., 55 pp  † 1920 (110)
Szymański Franciszek, szer., 1 k 58/4 pp  † 11.10.1920 (63)
Tadaszek [Tadaszak] Jan, szer., K.T. 58/4 pp  † 11.11.1920 (65)
Tebilski Marian, szer., 10 k 6 pp  † 13.10.1920 (67)
Troszyński Seweryn [Troczyński Ew.], szer., tel. OT, 58 pp, pol. 11.10.1920 (66)
Walczak Józef, szer., 1 k 57 pp, pol. 11.10.1920 (104)
Wlekliński [Wikliński] Stanisław, kpr. [żołnierz polski], 58 pp, pol. 11.10.1920
Wilczura [Wikzura] Tomasz, kpr., 9 k 55[1] pp, pol. 11.10.1920 (101)
Włodarz Jan, kpr., zm.r. 17.10.1920 (18)
Wojciechowski Wacław, szer., 55[1] pp, pol. 12.10.1920 (99)
Wojtalik? [Wojlad] Bolesław, szer., 5 k 58 pp, zm.r. 13.10.1920 (47)
Worwa Zygmunt, strz., 9 k 55[1] pp, pol. 12.10.1920 (82)
Zamostny Wojciech, szer. 5 k 55[1] pp, pol.12.10.1920 (37)
Zuwczakiewicz Wil., strz., 59 pp  † 13.10.1920

Dziduch Jan, szer. O.K.M. 32 B.C.  † 27.07.1922?
Wnuk Stanisław, por., kom. 2 k 2 B.C.  † 19??  (56)

Dane pochowanych (nazwisko i imię, stopień wojskowy, przydział służbowy, przyczyna i data zgonu) zostały uzupełnione w oparciu o książkę „Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918-1920” (1934). W nawiasach kwadratowych podane są dane spisane z krzyży, a w nawiasach okrągłych numery znajdujące się na dole krzyży.