Wyszki (Višķi)

Zlokalizowana na cmentarzu katolickim. Składa się z dwóch zbiorowych mogił ziemnych, w których pogrzebano ok. 20 żołnierzy 1 i 5 pułku piechoty legionów poległych w walkach w okolicy Wyszek i stacji kolejowej w Dubnie. Kwaterę uporządkowano w 1997 r., a poświęcenia i odsłonięcia pomnika dokonano w 1998 r. Każdą z mogił obramowano z dwóch stron barierkami. Na jednej z nich umieszczono drewniany krzyż i głaz z dwujęzycznym napisem:

"LEGIONISTOM POLSKIM • POLEGŁYM ZA ŁOTWĘ • W 1920 R. •• PAR LATVIJU 1920. G. • KRITUŠAJEM • POĻU LEGIONĀRIEM”.

Dnia 03.01.1920 r., po przejściu na północny brzeg Dźwiny, I i III bataliony 5 pp leg. rozpoczęły walki w celu utorowania drogi na Wyszki. Doszło do boju pod wsią Mozule, niedaleko stacji kolejowej Dubno (obecnie Viski). Posuwając się w głębokim śniegu, pod ogniem karabinów maszynowych, III batalion stracił 80 zabitych i rannych. Zdobyto Mozule, a nieprzyjaciel wycofał się na Wyszki. Następnego dnia II batalion ruszył na Wyszki napotykając na nacierające oddziały sowieckie. Nieprzyjaciel został wyparty z dworu Wyszki, a samo miasteczko zajął III batalion. Walczono także z oddziałami sowieckimi wycofującymi się z Dyneburga i z pociągami pancernymi. Ogółem w dniach 3 i 4 stycznia 1920 r. 5 pp leg. stracił 32 zabitych i 115 rannych.

Dn. 07.01.1920 r. sowieci rozpoczęli natarcie piechoty wspartej pociągiem pancernym, które zostało odparte przez pododdziały 1 pp leg. Kolejne natarcie, prowadzone w śnieżnej zamieci, zostało odparte 10.01.1920 r. 1 pp leg. stracił w tych walkach co najmniej 19 zabitych i 84 rannych. W rejonie Wyszek walczył też I/6 pp leg.

Źródła:

• Stefan Pomarański, Zarys historii wojennej 1-go pułku piechoty legionów (1931)
• Kazimierz Bąbiński, Zarys historii wojennej 5-go pułku piechoty legionów (1929)
• Ewa Ziółkowska "Żołnierzom polskim poległym za łotewską niepodległość" [w:] "Przeszłość i pamięć" Nr 1 (1999)
• prof. dr ĒRIKS JĒKABSONS, Wspólne operacje łotewskich pociągów pancernych z Wojskiem Polskim w 1919 – 1920 r. [w:] Polak na Łotwie Nr 2 (92) 2010, dostęp 2013-02-08

Fot. Mariusz Proskień