Prażmów

Znajduje się w południowo–zachodnim rogu cmentarza parafialnego, koło kolumny z figurką św. Heleny. Kolumna została ustawiona na sztucznie usypanym pagórku, w którym znajduje się krypta grobowa rodziny Ryxów. Na wysokim cokole, w jednej z nisz, umieszczono tablicę z napisem:

"Ś. † P. • ANDRZEJ • RYX • UR. 8.IX.1895 R. • W WOLI PRAŻMOWSKIEJ • ABSOLWENT S.G.G.W. • W WARSZAWIE • OCHOTNIK LEGJI • AKADEMICKIEJ • POLEGŁ W OBRONIE • OJCZYZNY POD LWOWEM • DN. 10.I.1919 R."

Dnia 11 listopada 1918 r. powstała w Warszawie Legia Akademicka, a do jej szeregów zaczęli wstępować studenci wyższych uczelni – Uniwersytetu Warszawskiego, Politechniki Warszawskiej, Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego i Wyższej Szkoły Handlowej. Dn. 3 grudnia 1918 r. Legia Akademicka została przeformowana w dwubatalionowy pułk, który otrzymał nazwę 36 pułku piechoty. W dziesięć dni później pułk złożył przysięgę na pl. Saskim, w obecności Naczelnego Wodza. Na początku stycznia 1919 r. pułk otrzymał rozkaz wymarszu na front i został skierowany do Rawy Ruskiej. Dn. 7 stycznia 1919 r. oba bataliony weszły do boju, a następnego dnia pułk wdarł się do Żółkwi. 10 stycznia 1919 r., idący w straży przedniej, II batalion 36 pp stoczył zwycięski bój w lesie pod wsią Hamulec, rozbijając oddziały ukraińskie. Wzięto ok. 200 jeńców, 7 karabinów maszynowych i sporo innej zdobyczy. Jeszcze tego samego dnia Legia Akademicka wkroczyła do Lwowa.

W boju pod Hamulcem poległ szer. Andrzej Ryx. W kwietniu 1919 r. przywieziono do Warszawy, na Dworzec Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, trumny ze zwłokami czternastu żołnierzy-studentów. Ciało Andrzeja Ryxa zostało odebrane przez rodzinę. Pochowano go w Prażmowie 12 kwietnia 1919 roku.

Na cmentarzu znajduje się także mogiła powstańców 1863 roku.

Źródła:

• „Kurier Warszawski”, kwiecień 1919
• Stefan Pomarański, Zarys historii wojennej 36-go pułku piechoty Legii Akademickiej (1930)

Fot. Tomasz Kuran

Fot. Mirosław Pucek

Fot. Mirosław Pucek