Czartoria

Położony na południe od wsi Czartoria. Ogrodzony siatką metalową i przedzielony alejką, na której końcu znajduje się mogiła zbiorowa. Na mogile granitowy obelisk z metalową tablicą i napisem:

"W HOŁDZIE • ŻOŁNIERZOM • OCHOTNIKOM 205 P.P. • POLEGŁYM • W OBRONIE • OJCZYZNY • W DNIU 1.VIII.1920 R."

Po obu stronach alejki znajdują się bezimienne mogiły rozmieszczone w trzech rzędach oraz obelisk zwieńczony krzyżem z datą „14.I.1888”.

Prawdopodobnie pochowano tu kilkudziesięciu (ok. 20?) żołnierzy WP o nieustalonej tożsamości. Na mogile osoby cywilnej znajduje się lastrykowy nagrobek.

W dniu 1 sierpnia 1920 r., po walkach pod Nowogrodem, dwa bataliony 205 pułku piechoty ochotniczej zajęły stanowiska w rejonie wsi Chmielowo. W wyniku natarcia oddziałów sowieckich 7 kompania II batalionu została otoczona. Część kompanii wyrąbała sowiecka kawaleria a część wycofała się w nieładzie w kierunku na Czartorię i Rybaki. Sowieckie natarcie wyparło II batalion, który wycofywał się odpierając szarże i ataki piesze. Przemieszane szczątki batalionów II i III dotarły do Ostrołęki. Od zupełnego zniszczenia uratowała je zapadająca noc. W dniu 01.08.1920 r. 205 pp stracił ok. 300 zabitych i rannych oraz 500 zaginionych.

Źródło: Bernard Mond, Jan Gintel, Historia 205 pułku piechoty ochotniczej im. Jana Kilińskiego (1932)

Fot. Mariusz Proskień

Marta Kaczyńska, lat 58   † 18.08.1920