Brzustów

Położony w lesie, na piaszczystym wzgórzu. Założony na planie prostokąta, otoczony płotem z drewnianych belek. W centrum wysoki, drewniany krzyż ustawiony na niewielkim kopcu z kamieni polnych oraz płyta z godłem i inskrypcją:

"Na ziemiach tych • w dn 22.X - 26.X.1914 r • polegli w walce • o niepodległość Polski • żołnierze J. Piłsudskiego •• WOLNOŚĆ KRZYŻAMI • SIĘ MIERZY…"

Na krzyżu niewielka, metalowa tabliczka z informacjami o charakterze obiektu:

"MIEJSCE UŚWIĘCONE KRWIĄ • BOHATERÓW NARODOWYCH • W TYM MIEJSCU NA CMENTARZU POLOWYM • ZŁOŻONE BYŁY CIAŁA ŻOŁNIERZY • I BRYGADY LEGIONÓW POLSKICH • KTÓRZY W DNIACH 22-26 X 1914 R. POLEGLI • W BITWIE POD LASKAMI-ANIELINEM. • EKSHUMOWANE CIAŁA PRZENIESIONO • 1933 R. DO MAUZOLEUM • I BRYGADY W ŻYTKOWICACH. •• TOWARZYSTWO PAMIĘCI • JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO • KOŁO W PIONKACH •• SPOŁECZEŃSTWO • GMINY GARBATKA •• BRZUSTÓW 3 V 1994 R."

Na cmentarzu spoczywali m.in. żołnierze I Brygady Legionów, polegli w październiku 1914 roku. W ramach akcji komasacji mogił przeprowadzanej w latach 30-tych XX wieku, poległych ekshumowano i przeniesiono na cmentarz-mauzoleum w Żytkowicach. Stan zachowania dobry, droga do cmentarza oznakowana.

Z wykazu sporządzonego w 1938 r. wynika, iż spoczywało tu wówczas 50 żołnierzy austro-węgierskich i 100 żołnierzy rosyjskich, których szczątki nie zostały ekshumowane.

Źródła:

• Cmentarz wojenny w Brzustowie
• Archiwum Państwowe w Kielcach, Urząd Wojewódzki Kielecki I, sygn. 17474

Fot. Tomasz Kowalik