Klukowo

Znajduje się na cmentarzu parafialnym w Klukowie. Jan Gościcki spoczywa w grobie rodzinnym, na którym stoi XIX-wieczny pomnik z piaskowca. Do jednej ze ścian u podstawy pomnika umocowano tablicę z napisem:

”Ś. † P. • JAN GOŚCICKI • SYN JANA I WALENTYNY Z PIWKOWSKICH • ARTYSTA MALARZ • UŁAN OCHOTNIK • KAWALER ORDERU VIRTUTI MILITARI • ZGINĄŁ BOHATERSKĄ ŚMIERCIĄ NAD BUGIEM • W WALCE Z BOLSZEWIKAMI • DN. 20 SIERPNIA 1920 R.• PRZEŻYWSZY LAT 28 •• CZEŚĆ CI BOHATERZE”

Zarys historii wojennej 19-go pułku ułanów wołyńskich im. płk. Karola Różyckiego:

„(…) major Jaworski, przewidując, że Rosjanie ze względu na duże tabory i artylerię będą odchodzić z Sokołowa za Bug szosą, a więc na Frankopol – decyduje się w nocy z 18 na 19 sierpnia odciąć wrogowi drogę odwrotową, zajmując przeprawę przez Bug w obszarze Frankopola.”

„W tym celu tworzy dwie kolumny. (…) Na przewodnika zgłosił się ochotnik, ułan Gościcki, właściciel folwarku Frankopol. (…) Dzięki doskonałemu prowadzeniu przewodnika, ułana Gościckiego, kolumna majora Jaworskiego dotarła do celu na kilka godzin przed świtem. Prowadzona niepostrzeżenie, doszła do zarośli na lewym brzegu Bugu. Tutaj spieszyła się i natychmiast napadła na placówkę sowiecką, wystawioną dla ochrony mostu. Placówkę zniesiono, a most obsadzono jednym plutonem i karabinem maszynowym. Reszta oddziału zdobyła folwark Frankopol. W walce tej zginął ułan Gościcki, właściciel folwarku, ochotnik 2-go lubelskiego pułku jazdy ochotniczej.”

Groby żołnierzy polskich z 1920 r., pochowanych na cmentarzu parafialnym w Klukowie, zostały prawdopodobnie zlikwidowane.

Źródło: Dezyderiusz Zawistowski, Zarys historii wojennej 19-go pułku ułanów wołyńskich im. płk. Karola Różyckiego (1930)

Fot. Krzysztof Menel

Zlokalizowana na terenie dawnego cmentarza, na skrzyżowaniu dróg we wsi Klukowo. Cmentarz został zniszczony przez niemieckie władze okupacyjne. Po II wojnie światowej nie odtworzono zniszczonych nagrobków, jedynie w miejscu mogiły dziewięciu żołnierzy WP postawiono krzyż ze stosowną tabliczką.¹⁾

W 2012 roku z cmentarza zniknął krzyż wraz z tabliczką. Z dawnej nekropolii pozostały murowane słupy bramy wejściowej, słupki ogrodzeniowe i zaniedbane otoczenie.

Wydarzenia z sierpnia 1920 roku zostały opisane w kronice parafii Klukowo przez ówczesnego proboszcza, ks. Marcelego Przedpełskiego:

„Bolszewicy weszli do Klukowa 12 sierpnia wieczorem. Na plebanii mieściła się kancelaria dywizji z kierownikiem oficerem i 10 pisarzami. Tutaj często przychodził, a nawet stale przebywał naczelnik dywizji Miedwiedjewskiej i stąd przez telefon kierował bitwą nad Działdówką. Nadto w niedzielę rano umieścili tu 20 ciężej rannych. (…) W organistówce umieścił się szpital z doktorem i siostrzycami. Ciężej rannych przewinęło się około 50 żołnierzy.”

Źródła:

• Kronika Rzymsko-Katolickiej Parafii Klukowo 1939-1947, opr. ks. Michał M. Grzybowski (2007)
• Zbezczeszczona mogiła [w:] pultusk24.pl, dostęp 25.05.2012

Fot. Krzysztof Menel

Fot. Krzysztof Menel