Szelków
Województwo mazowieckie, powiat makowski, gmina Szelków.
Lokalizacja: 52.8225N, 21.2074E [pokaż mapę]
Mogiła zbiorowa
Znajduje się przy skrzyżowaniu dróg w Starym Szelkowie, koło boiska szkolnego. Na mogile ustawiono pomnik, a na pionowych granitowych tablicach umieszczono napis:
”1920 •• CZEŚĆ I CHWAŁA ŻOŁNIERZOM WP • 101 PP I LIDZKIEGO PP • POLEGŁYM ZA OJCZYZNĘ • POD SZELKOWEM W BITWIE • Z ROSJANAMI”
Z lewej strony pomnika położono płytę z napisem:
”TU • SPOCZYWAJĄ • ŻOŁNIERZE POLSCY •• WIECZNA PAMIĘĆ • OBROŃCOM OJCZYZNY”
Groby żołnierzy polskich z sierpnia 1920 r. znajdują się także na cmentarzu parafialnym w Starym Szelkowie.
O świcie 9 sierpnia 1920 r. bolszewicka piechota i kawaleria uderzyły na pozycje obsadzone przez żołnierzy lidzkiego pułku strzelców i 46 pułku strzelców kresowych. Po dwugodzinnym boju pododdziały 46 psk zaczęły się cofać, odsłaniając dwie baterie artylerii, które wpadły w ręce nieprzyjaciela. Bataliony III i I lidzkiego pułku, zagrożone okrążeniem, musiały także się wycofać. Droga odwrotu prowadziła przez most znajdujący się pod ostrzałem bolszewickich karabinów maszynowych. Natychmiastowy kontratak czterech kompanii 101 pułku piechoty i lidzkiego p. strz. odrzucił wroga za rzekę Orzyc. Działa zostały odzyskane, zdobyto kilkanaście karabinów maszynowych i wzięto kilkudziesięciu jeńców. Bolszewicy stracili 300 zabitych i rannych. Straty lidzkiego p. strzelców wyniosły 3 oficerów zabitych, 3 rannych oraz 86 zabitych i rannych szeregowców. Wieczorem oddziały polskie otrzymały rozkaz wycofania się do Pułtuska.
Rankiem 20 sierpnia 1920 r. II batalion 68 pułku piechoty, wsparty ogniem baterii 2 pułku artylerii polowej, uderzył na Szelków. Dzięki odnalezieniu brodu batalion przeprawił się przez Orzyc i wyparł oddziały bolszewickie z zajmowanych pozycji. Znane są nazwiska trzech żołnierzy poległych w tym boju.
Źródła:
- Kazimierz Plasota, Zarys historii wojennej 68-go pułku piechoty (1929)
- Komisja pułkowa, Zarys historii wojennej 76-go lidzkiego pułku piechoty (1930) – dawny Lidzki Pułk Strzelców
- Adam Wilczyński, Zarys historii wojennej 84-go pułku piechoty (1930) – dawny 101 pp
2016-05-21
Fot. Krzysztof Menel
