Olsztyńska Strona Rowerowa

Przełęcz Legionów (Перевал Легіонів)

Ukraina, obwód iwanofrankowski, rejon nadwórniański.
Przełęcz Rogodze Wielkie, województwo stanisławowskie, powiat nadwórniański (- 1945).
Lokalizacja: 48.4603N, 24.1272E [pokaż mapę]

Przełęcz Rogodze Wielkie (ob. Przełęcz Legionów), bywa błędnie nazywana Przełęczą Pantyrską. Wynika to z błędu na mapach austro-węgierskich, gdzie w miejscu szczytu Pantyr była zaznaczona przełęcz (Pantyr Pass).

Krzyż Legionów

Drewniany krzyż na Przełęczy Rogodze Wielkie (obecnie Przełęcz Legionów), został postawiony przez żołnierzy 3 Pułku Piechoty Legionów, którzy przez przełęcz przemieszczali się do doliny Bystrzycy (po zbudowanej przez siebie tzw. Drodze Legionów). Na drewnianej tablicy legionista Adam Szania wyrył bagnetem swój wiersz, który prawdopodobnie miał następujące brzmienie:

"Młodzieży polska, czy widzisz ten krzyż • Legiony Polskie dźwignęły go wzwyż • Na znak potrzeby, walki i trudu • Dla sprawy Polski, dla sprawy ludu."

W 1925 roku postawiony został nowy, drewniany krzyż (na zdjęciu z lat 30. widoczne są prawdopodobnie resztki tego krzyża), z wierszem w zmienionej już formie:

"Młodzieży Polska, patrz na ten krzyż • Legjony Polskie dźwigły Go wzwyż • Przechodząc góry lasy i wały • Dla Ciebie Polsko i dla Twej Chwały".

W 1931 postawiono żelazny krzyż umocowany w kamienno-ziemnym kopcu, a na nim umieszczono dwie tablice. Na jednej z nich jest wiersz, różniący się szczegółami od poprzedniej wersji:

"MŁODZIEŻY POLSKA, PATRZ NA TEN KRZYŻ • LEGJONY POLSKIE DŹWIGNĘŁY GO W ZWYŻ • PRZECHODZĄC GÓRY, LASY I WAŁY • DO CIEBIE POLSKO I DLA TWEJ CHWAŁY".

"CZTEROWIERSZ TEN WYPISAŁ BAGNETEM NA • DREWNIANYM KRZYŻU UCZESTNIK BOJÓW LEG. • SZEREG. ADAM SZANIA w r.1914–KRZYŻ TEN ODBUDOWA • ŁA KOMISJA GRANICZNA 48 PP. 10. P. SAP. INŻ. SZPILKA • KAPITAN BIEŃ 1925 R. – Z INICJATYWY I ZA STARANIEM • STAROSTY POW. MGR. PRAW. FRANCISZKA SOKOŁA • ZBUDOWANO NINIEJSZY POMNIK W R. 1931 • KRZYŻ ŻELAZNY UFUNDOWAŁ • INŻ. WŁODZIMIERZ ŁODZIŃSKI".

Źródło: Droga Legionów