Pomnik powstańców z 1863 r. na rynku w Lutocinie. Na cokole tablica z napisem:

"9 SIERPNIA • 1863 R. • 120 • POWSTAŃCÓW • POLEGŁO • ZA WOLNOŚĆ • RÓWNOŚĆ • I • NIEPODLEGŁOŚĆ".

Pomnik odsłonięto 09.08.1992 r.

Dn. 09.08.1863 r. oddział kpt. Piotra Szmajsa zaatakował pod Chromakowem rosyjską kolumnę esauła Dukmasowa. Atak został odparty, a część wycofujących się kosynierów zabarykadowała się we wsi Jakubowo w dworskiej owczarni. Rosjanie podpalili budynek. Szczątki 120 powstańców, którzy w nim spłonęli, pochowano na miejscu. W 1921 r. dokonano ekshumacji do mogiły na cmentarzu parafialnym w Lutocinie. Grób ten obecnie nie istnieje.

Idący na pomoc oddział por. Teofila Witkowskiego wpadł w zasadzkę i został zatrzymany pod Poniatowem, gdzie poniósł duże straty.

Źródło: Tadeusz Swat "Gloria Victis. Mogiły poległych z okresu Powstania Styczniowego 1863-1864 roku na ziemiach polskich" (2004)

Fot. Krzysztof Menel

• Powstańcze mogiły i pomniki 1830-31r.
• Powstańcze mogiły i pomniki 1863-64r.
• Pomniki wojen pruskich XIX w.
• Cmentarze i pomniki IWŚ 1914-18r.
• Cmentarze i pomniki walk o utrwalenie granic 1918-21r.
• Pomniki plebiscytowe na Warmii i Mazurach 1920r.
• Mogiły poległych i zmarłych na służbie 1921-39r.
• Cmentarze i pomniki wojny obronnej 1939r.
• Cmentarze i pomniki IIWŚ 1939-45r.
• Cmentarze i pomniki wojenne na terenie Polski i innych państw europejskich

• Zamki i warownie państwa krzyżackiego
• Kościoły i kaplice
• Przydrożne kapliczki na Warmii i Mazurach

• Niekrasy [Spis poległych]
• Siedliska [Mogiła wojenna]
• Kierzki [Kwatera wojenna]
• Markowskie [Spis poległych]
• Regielnica [Mogiła wojenna]
• Błąkały [Kwatera wojenna]
• Rynie [Spis poległych]
• Kleszczewo [2025-03-24]
• Dudki [Zdjęcia archiwalne]
• Nowe Święciany (Švenčionėliai))
• Cmentarze i pomniki walk o utrwalenie granic (1918-21r.) [Litwa]
• Nowy Świerzeń (Новы Сьвежань) [Spis poległych]
• I Wojna Światowa (1914-18r.) [Województwo warmińsko-mazurskie]
• Łuknajno [2024-12-08]
• Tros [Spis poległych]