Zlokalizowana na prawo od bramy wejściowej I pułtuskiego cmentarza przy ul. Kościuszki 133. Na mogile znajduje się kopiec, którego skarpy wyłożono kamieniami. Na szczycie stoi drewniany krzyż z napisem:

"BÓG • HONOR • OJCZYZNA • 1920".

Pod krzyżem tablica z marmuru z napisem:

"W 70 ROCZNICĘ • BOHATERSKIM ŻOŁNIERZOM POLSKIM • POLEGŁYM W DN. 10-11.VIII.1920 R. • POD PUŁTUSKIEM • W OBRONIE NIEPODLEGŁEJ OJCZYZNY • W WOJNIE POLSKO-SOWIECKIEJ • MIESZKAŃCY MIASTA • PUŁTUSK 10.VIII.1990 R."

Na granitowej tablicy, ufundowanej przez Wyższą Szkołę Humanistyczną w Pułtusku, wyryto nazwiska 46 żołnierzy poległych w walkach o miasto w sierpniu 1920 r. W mogile spoczywa prawdopodobnie 45 żołnierzy. Nie wszyscy wymienieni na tablicy są tu pogrzebani. Sierż. pil. Kazimierza Jankowskiego ekshumowano jeszcze w 1920 r. na cmentarz wojskowy w Warszawie, ale ostatecznie spoczął w rodzinnym Margoninie. Szczątki ppor. Adama Bratro przeniesiono do Sanoka w 1923 r.

W dniach 10 i 11 sierpnia Pułtusk atakowała sowiecka 16 Dywizja Strzelców. Broniący miasta 101 pp stracił w walkach ok. 260 zabitych i rannych. Dn. 17.08.1920 r. Pułtusk wyzwolił 15 pp, tracąc 3 poległych i 29 rannych.

Obok zbiorowej mogiły z 1920 r. znajduje się kwatera wojenna, gdzie spoczywają żołnierze polegli w 1915 i 1939 r.

Źródła:

• "200 lat cmentarza Świętego Krzyża w Pułtusku" red. Radosław Lolo i Zbigniew Morawski (2004)
• Janusz Odziemkowski "Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919-1920" (2004)

Fot. Krzysztof Menel

Adamkiewicz Jan, szer., 68 pp, † 10.08.1920
Balcerek Władysław, szer., 68 pp, † 10.08.1920
Białous Stefan, ppor., 205 pp, zm.r. 08.08.1920
Błaszczyk Walenty, 68 pp
Bogacki Tadeusz, szer., 101 pp, † 13.08.1920
Borowski Edmund, szer., 101 pp, † 13.08.1920
Bratro Adam, ppor., 101 pp, pl. 11.08.1920
Bugalski Tadeusz, strz., nowogródzki p.strz., zm.r. 06.08.1920
Dobierzyński Jan, plut., 68 pp, zm.r. 15.08.1920
Drach Zygmunt, szer., 1 syb. pp, zm.r. 22.08.1920
Gac [Gar] Jan, szer., 1 syb. pp, † 11.08.1920
Jankowski Kazimierz, sierż. pil., 13 esk., pl. 17.08.1920
Jasik Jan, szer., 70 pp, † 20.08.1920
Jesionek Józef, szer., 101 pp, pl. 12.08.1920
Jędryka Antoni, st.szer., 101 pp, pl. 09.08.1920
Karasiewicz Józef, szer., 67 pp, † 18.08.1920
Kin Edmund, szer., 101 pp, pl. 11.08.1920
Kocinowski Alfred, szer., 101 pp, pl. 10.08.1920
Kopacz Karol, szer., 101 pp, pl. 12.08.1920
Kowaliński Wojciech, szer., 70 pp, pl. 20.08.1920
Kożuch Wincenty, szer., 2 syb. pp
Kryst Jan, szer., 205 pp, zm.r. 13.08.1920
Madaj Antoni, szer., 101 pp, pl. 11.08.1920
Mikołajko Adam, szer., 101 pp, pl. 11.08.1920
Naga Antoni, szer., 263 pp, zm.r. 07.08.1920
Ostrowski Franciszek, kpr., 68 pp, zm.r. 21.08.1920
Pajker [Pajkier] Eugeniusz, szer., 1 syb. pp, zm.r. 14.08.1920
Pałkowski Stanisław, 205 pp
Papierz Bolesław, szer., 101 pp, pl. 09.08.1920
Pawlikiewicz Józef, szer., 101 pp, pl. 11.08.1920
Perzyk Julian, szer., 101 pp, pl. 11.08.1920
Pilachowski Leon, kpr., 70 pp, pl. 09.08.1920
Pniewski Józef, szer., 101 pp, pl. 13.08.1920
Rostkowski Antoni, szer., 70 pp, † 09.08.1920
Rucki Stanisław, szer., 202 pp, pl. 11.08.1920
Siewierski Antoni, szer., 205 pp, † 08.08.1920
Sobczak Władysław, szer., 15 pp, pl. 17.08.1920
Sokołowski Józef, szer., 101 pp, pl. 11.08.1920
Stachowiak Józef, plut., 101 pp, pl. 12.08.1920
Trybuła Józef, szer., 101 pp, pl. 11.08.1920
Wąsowski Ignacy, sierż., 68 pp, pl. 11.08.1920
Wilkowski Aleksander, szer., 1 syb. pp, zm.r. 20.08.1920
Woźniak Stanisław, kpr., 101 pp, pl. 11.08.1920
Wójcicki-Dąbrowa Stefan, pchor., 101 pp, pl. 10.08.1920
Wylęgała Władysław, szer., 68 pp, † 13.08.1920
Zawileński Bolesław, szer., 33 pp, † 11.08.1920

Dane pochowanych (stopień wojskowy, przydział służbowy, przyczyna i data zgonu) zostały uzupełnione w oparciu o książki "Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918-1920" (1934) W nawiasach kwadratowych podane są dane spisane z nagrobków.

• Powstańcze mogiły i pomniki 1830-31r.
• Powstańcze mogiły i pomniki 1863-64r.
• Pomniki wojen pruskich XIX w.
• Cmentarze i pomniki IWŚ 1914-18r.
• Cmentarze i pomniki walk o utrwalenie granic 1918-21r.
• Pomniki plebiscytowe na Warmii i Mazurach 1920r.
• Mogiły poległych i zmarłych na służbie 1921-39r.
• Cmentarze i pomniki wojny obronnej 1939r.
• Cmentarze i pomniki IIWŚ 1939-45r.
• Cmentarze i pomniki wojenne na terenie Polski i innych państw europejskich

• Zamki i warownie państwa krzyżackiego
• Kościoły i kaplice
• Przydrożne kapliczki na Warmii i Mazurach

• Le Mans grób ppor. Józefa Franka
• Saint-Mandé utworzono
• Pantin utworzono
• Ivry-sur-Seine utworzono
• Talence utworzono
• I Wojna Światowa (1914-18r.) [Francja]
• Nowiny [Mogiła żołnierska]
• Kowale Oleckie [Pomnik poległych i cmentarz]
• Giżycko (Lec) [Spis poległych]
• Koszyce (Košice) [Pomnik Żołnierzy Armii Czerwonej]
• Rogojny [2024-10-26]
• Krysk Nekrologi, Ltn. Max Paluka
• Kłajpeda [Cmentarz wojenny]
• Kłajpeda (Klaipėda) [Cmentarz wojenny]
• Bolków [2015-08-17]